สภาพอากาศในช่วงนี้อากาศร้อน มีฝนตก และฝนตกหนักบางพื้นที่ เตือนผู้ปลูกกะเพรา โหระพา แมงลัก ในระยะเก็บเกี่ยวรับมือแมลงหวี่ขาวยาสูบ ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยดูดกินน้ำเลี้ยงจากใบ มักพบบริเวณหลังใบ ส่วนกลางของลำต้น นอกจากนี้ยังเป็นพาหะนำโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัส

แนวทางป้องกันกำจัด
เมื่อพบการระบาดพ่นด้วยสารป้องกันกำจัดศัตรูพืช เช่น สไปโรเตตระแมท 15% OD อัตรา 20 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ ฟลอนิคามิด 50% WG อัตรา 20 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ ไซแอนทรานิลิโพรล 10% OD อัตรา 30 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ ซัลฟอกซาฟลอร์ 50% WG อัตรา 10 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ สไปโรมีซิเฟน 24% SC อัตรา 20 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ ไพมีโทรซีน 50% WG อัตรา 20 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร พ่นให้ทั่วเมื่อพบการระบาด
* ไม่ควรพ่นสารชนิดใดชนิดหนึ่งติดต่อกันหลายครั้ง เพราะจะทำให้แมลงหวี่ขาวยาสูบต้านทานต่อสารป้องกันกำจัดศัตรูพืชได้

สภาพอากาศในช่วงนี้อากาศร้อน มีฝนตก และฝนตกหนักบางพื้นที่ เตือนผู้ปลูกปาล์มน้ำมัน ในระยะ ต้นปาล์มน้ำมันที่มีอายุมากกว่า 20 ปีขึ้นไป หรือปาล์มที่ปลูกซ้ำแปลงเดิม รับมือโรคลำต้นเน่า (เชื้อรา Ganoderma boninense)

ระยะแรกไม่พบลักษณะอาการผิดปกติของต้นปาล์มน้ำมัน ต่อมาจะพบอาการใบมีสีซีดกว่าปกติและแห้ง ทางใบล่างหักพับทิ้งตัวห้อยลงรอบ ๆ ลำต้น ทางยอดที่ยังไม่คลี่มีจำนวนมากกว่าปกติ บริเวณโคนต้นจะหักพับทำให้ต้นล้ม บางต้นยืนต้นตาย ภายในลำต้นพบเส้นใยของเชื้อราสาเหตุโรค ลำต้นกลวงเนื้อเยื่อภายในผุเปื่อย เปลือกรากเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล เนื้อเยื่อภายในรากเปลี่ยนเป็นสีดำ ที่โคนต้นหรือรากบริเวณผิวดินจะพบดอกเห็ดซึ่งเกิดจากเชื้อสาเหตุโรค

สภาพอากาศในช่วงนี้มีฝนตก และฝนตกหนักบางพื้นที่ เตือนผู้ปลูกอ้อยในระยะย่างปล้องถึงระยะเป็นลำรับมือหนอนกอลายจุดใหญ่

ตัวเต็มวัยของหนอนกอลายจุดใหญ่เริ่มเข้ามาวางไข่ที่ใบอ้อย เมื่อหนอนฟักออกมาจะเดินเรียงแถวกันแล้วเจาะที่ยอดอ้อยห่างจากที่วางไข่ประมาณ 1 ปล้อง หนอนจะเจาะเข้าไปอยู่ข้างในลำต้นทั้งหมด ประมาณ 300-400 ตัว โดยเจาะรูเข้าไปรูเดียว และกัดทำลายทำให้อ้อยเสียหาย ถ้าเป็นพันธุ์ที่อ่อนแอหนอนจะเจาะไปถึงโคนต้น และกินเนื้ออ้อยจนหมดเหลือแต่เปลือก ทำให้อ้อยสูญเสียทั้งน้ำหนักและความหวาน

แนวทางป้องกันกำจัด ทำการป้องกันกำจัดด้วยวิธีผสมผสาน ได้แก่
1. การป้องกันกำจัดด้วยวิธีกล
- หมั่นสำรวจแปลงอ้อยอยู่เสมอ ถ้าพบการเข้าทำลายของหนอนกอลายจุดใหญ่ที่ลำอ้อยให้ตัดออกมาทำลายทิ้งนอกแปลง และทำลายหนอนที่อยู่ในลำอ้อย
2. การป้องกันกำจัดด้วยศัตรูธรรมชาติ
- ถ้าพบการทำลายลำน้อยกว่า 20% ให้ปล่อยแตนเบียนหนอน อัตรา 100-500 ตัวต่อไร่ โดยปล่อยทุกสัปดาห์
- ถ้าพบไข่ของหนอนกอลายจุดใหญ่ 0.5-1.0 กลุ่มต่อต้น ให้ปล่อยแตนเบียนไข่ อัตรา 12,000-20,000 ตัวต่อไร่
3. การป้องกันกำจัดด้วยสารเคมี
- ในแปลงอ้อยถ้าพบหนอนกอลายจุดใหญ่เริ่มออกเป็นตัวเต็มวัยประมาณ 50% (สังเกตจากการผ่าลำและดูคราบดักแด้) พ่นสารเดลทาเมทริน 3% EC อัตรา 10 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร พ่นตอนเย็นโดยใช้เครื่องพ่นแรงดันน้ำสูง หลังจากนั้น 5-7 วัน ให้ปล่อยแตนเบียนไข่ตามอีกครั้ง
- ถ้าพบไข่ของหนอนกอลายจุดใหญ่ 0.5-1.0 กลุ่มต่อต้น พ่นด้วยปิโตรเลียม สเปรย์ ออยล์ อัตรา 100 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร

ระยะนี้ถั่วเหลืองอยู่ในช่วงลำต้นกำลังเจริญเติบโต เกษตรกรให้เฝ้าระวังการทำลายของหนอนกระทู้ผัก ที่มักจะเข้าทำลายลำต้นและใบไปจนถึงระยะออกดอกและติดฝัก โดยหนอนที่ฟักออกมาจากไข่ใหม่ ๆ จะอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม แทะผิวใบด้านล่าง ทำให้เหลือแต่เส้นใบ เมื่อผิวใบแห้งจะมองเห็นเป็นสีขาว เมื่อหนอนโตขึ้นจะแยกกลุ่มออกไปกัดกินใบทั่วทั้งแปลง จะเริ่มกัดกินจากขอบใบเข้าไป

แนะนำให้พ่นเชื้อไวรัสป้องกันหนอนกระทู้ผัก อัตรา 50 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือพ่นสารแลมบ์ดา-ไซฮาโลทริน 2.5% EC อัตรา 10 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ ไตรอะโซฟอส 40% EC อัตรา 40 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ คลอร์ฟลูอาซูรอน 5% EC อัตรา 20 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร ฉีดพ่นเมื่อใบถูกทำลาย 30% ในระยะก่อนออกดอก 1-2 ครั้ง

นอกจากนี้ ยังต้องเฝ้าระวังหนอนม้วนใบเข้าทำลายด้วย โดยหนอนม้วนใบที่ฟักออกจากไข่ใหม่ ๆ จะอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม ชักใยบาง ๆ คลุมตัวไว้ แล้วกัดกินผิวใบ เมื่อหนอนโตขึ้นจึงกระจายกันออกไปทั่วทั้งแปลง สร้างใยยึดใบพืชจากขอบใบของใบเดียวเข้าหากันหรือยึดใบมากกว่า 2 ใบเข้าหากันแล้วอาศัยกัดกินอยู่ในห่อใบนั้นจนหมดแล้วเคลื่อนย้ายไปทำลายใบอื่นต่อไป หากพบการระบาดให้พ่นสารแลมบ์ดา-ไซฮาโลทริน 2.5% EC อัตรา 10 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ ไตรอะโซฟอส 40% EC อัตรา 40 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร ฉีดพ่นเมื่อใบถูกทำลาย 30% ก่อนออกดอก

สำหรับถั่วลิสงอยู่ในช่วงระยะออกดอกและติดฝัก ให้เฝ้าระวังโรคลำต้นเน่า หรือโคนเน่าขาว ที่จะแสดงอาการเหี่ยวและยุบตัวเป็นหย่อม ๆ ในแปลงปลูก บริเวณโคนต้นเหนือดินพบแผลสีน้ำตาลและมีเส้นใยของเชื้อราสาเหตุโรคสีขาวลักษณะหยาบ ต่อมาเส้นใยของเชื้อราจะรวมตัวเป็นเม็ดเล็ก ๆ สีขาว แล้วเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเข้มจนเกือบดำคล้ายเมล็ดผักกาด ต่อมาต้นจะแห้งและตาย โรคนี้พบได้ทุกระยะการเจริญเติบโตของถั่วลิสง แต่มักพบระบาดในระยะถั่วลิสงติดฝักถึงเก็บเกี่ยว

การป้องกันกำจัดโรค แนะให้เกษตรกรเตรียมแปลงปลูกโดยไถพลิกดินตากแดดเพื่อฆ่าเชื้อสาเหตุโรคที่อยู่ในดิน เนื่องจากเชื้อสามารถมีชีวิตอยู่ในดินได้นาน ด้วยการใส่ปูนขาวหรือโดโลไมท์ก่อนปลูกเพื่อปรับสภาพดินในแปลงปลูกควรมีการระบายน้ำที่ดี จัดระยะปลูกให้เหมาะสมเพื่อให้โคนต้นโปร่ง แสงแดดส่องถึง และหมั่นตรวจแปลงปลูกอย่างสม่ำเสมอ หากพบต้นเป็นโรคให้ถอนต้นและขุดดินบริเวณที่พบนำไปทำลายนอกแปลงปลูก แล้วรดดินในหลุมและบริเวณใกล้เคียงด้วยสารคาร์บอกซิน 75% WP อัตรา 15 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ โทลโคลฟอส-เมทิล 50% WP อัตรา 20 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ อีไตรไดอะโซล 24% EC อัตรา 20 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ อีไตรไดอะโซล + ควินโตซีน 6% + 24% EC อัตรา 30-40 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร รดทุก 5 วัน อย่างน้อย 2 ครั้ง และหลังจากการเก็บเกี่ยวผลผลิตควรทำลายซากถั่วลิสงโดยการไถกลบให้ลึกเพื่อตัดวงจรของเชื้อสาเหตุโรค รวมทั้งควรทำความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ์ทางการเกษตร เช่น จอบ เสียมทุกครั้งหลังใช้กับต้นที่เป็นโรค ส่วนในแปลงที่พบการระบาดของโรครุนแรงควรเปลี่ยนไปปลูกพืชหมุนเวียนชนิดอื่นแทน เช่น ข้าวโพด เป็นต้น

สภาพอากาศในช่วงนี้อากาศเย็นและมีความชื้นสูงในตอนกลางคืนและเช้า อากาศร้อนในตอนกลางวัน เตือนผู้ปลูกมะขามในระยะพัฒนาผลรับมือหนอนเจาะฝักมะขาม

ตัวเต็มวัยเป็นผีเสื้อกลางคืนขนาดเล็ก ผีเสื้อเพศเมียวางไข่เป็นฟองเดี่ยว ๆ บนฝักมะขามตั้งแต่มะขามเริ่มเป็นฝักอ่อน โดยวางไข่บนฝักที่มีรอยแตกหรือรอยหักมากกว่าฝักปกติ เมื่อไข่ฟักเป็นตัวหนอนจะเจาะเปลือกมะขามเข้ากัดกินเนื้อและเมล็ดมะขาม หนอนถ่ายมูลออกมาที่บริเวณปากรูเป็นกระจุกสีน้ำตาล และอาศัยอยู่ในฝักจนกระทั่งเข้าดักแด้ เมื่อออกเป็นตัวเต็มวัยจะบินไปผสมพันธุ์และวางไข่ต่อไป การทำลายในช่วงฝักอ่อนทำให้ฝักแห้งลีบ การทำลายในช่วงฝักแก่ทำให้เนื้อในถูกกัดกิน ทำให้ฝักมะขามเสียหาย

แนวทางป้องกันกำจัด
หมั่นสำรวจและเก็บฝักมะขามที่ถูกทำลายทิ้ง หากพบการระบาดพ่นด้วยสารป้องกันกำจัดศัตรูพืช เช่น อีมาเมกตินเบนโซเอต 1.92% W/V EC อัตรา 10 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ แลมบ์ดา-ไซฮาโลทริน 2.5% W/V EC อัตรา 20 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ ฟิโพรนิล 5% W/V SC อัตรา 30 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร

โรคใบจุดหรือโรคสแคปในองุ่น สภาพอากาศในช่วงนี้ฝนตกต่อเนื่อง สลับกับอากาศร้อน เตือนผู้ปลูกองุ่นในระยะพัฒนาผล-แตกใบอ่อน รับมือโรคใบจุด หรือโรคสแคป (เชื้อรา Sphaceloma ampelinum)

อาการบนใบ พบอาการบนใบอ่อนเป็นจุดแผลขนาดเล็กสีน้ำตาลอ่อนกระจายอยู่ทั่วใบ ใบจะหงิกงอ ต่อมาแผลขยายใหญ่ เนื้อใบที่เป็นแผลจะแห้งและเป็นรูพรุน

อาการบนเถา กิ่ง ก้าน และมือเกาะ เริ่มแรกเป็นจุดแผลสีน้ำตาล เมื่อโรคระบาดรุนแรงจะขยายตัวเป็นแผลขนาดใหญ่ติดต่อกัน แผลมีลักษณะกลมสีน้ำตาล ค่อนข้างแห้ง ขอบแผลนูนแข็ง หากเกิดโรคบนกิ่งบริเวณส่วนยอด จะทำให้ยอดบิดเบี้ยว

อาการที่ผล เกิดเป็นแผลจุดสีดำยุบตัวลง ขอบแผลนูนขึ้นเห็นได้ชัดเจน เมื่ออาการรุนแรงแผลจะขยายใหญ่ ขอบแผลมีสีอ่อนกว่าตรงกลางแผล แผลค่อนข้างแห้ง

*อาการของโรคบนใบและกิ่งก้านในระยะแรกจะคล้ายกับอาการของโรคแอนแทรคโนส แต่จะเห็นอาการของโรคแตกต่างกันได้อย่างชัดเจนที่ผล

แนวทางป้องกันกำจัด
1. หมั่นตรวจแปลงปลูกอย่างสม่ำเสมอ ตัดแต่งทรงพุ่มให้โปร่ง อย่าให้มีใบแน่นทึบเกินไป
2. เมื่อพบโรคเริ่มระบาด ตัดและเก็บส่วนที่เป็นโรคออกไปเผาทำลายนอกแปลงปลูกแล้วพ่นด้วยสารป้องกันกำจัดโรคพืช เช่น ไดฟีโนโคนาโซล 25% อีซี อัตรา 10 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ ไพราโคลสโตรบิน 25% อีซี อัตรา 15 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร พ่นทุก 5-7 วัน

สภาพอากาศในช่วงนี้ฝนตกต่อเนื่อง และฝนตกหนักบางพื้นที่ เตือนผู้ปลูกถั่วเหลืองในระยะออกดอกรับมือมวนถั่วเหลือง ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยของมวนถั่วเหลือง จะดูดน้ำเลี้ยงจากใบ ลำต้น ดอก และฝักของถั่วเหลือง ฝักอ่อนที่ถูกทำลายจะลีบ และร่วงหล่นทำให้ผลผลิตลดลง

แนวทางป้องกันกำจัด
พ่นสารป้องกันกำจัดศัตรูพืช ฟิโพรนิล 5% เอสซี อัตรา 20 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ อิมิดาโคลพริด 70% ดับเบิ้ลยูจี อัตรา 2 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ แลมบ์ดา-ไซฮาโลทริน 2.5% ซีเอส อัตรา 20 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร พ่นเมื่อพบตัวเต็มวัยของมวนถั่วเหลือง 2-3 ตัวต่อแถวถั่วยาว 1 เมตร

สภาพอากาศในช่วงนี้อากาศร้อน มีฝนตก และฝนตกหนักบางพื้นที่ เตือนผู้ปลูกปาล์มน้ำมันในระยะ ต้นปาล์มน้ำมันที่มีอายุมากกว่า 20 ปีขึ้นไป หรือปาล์มที่ปลูกซ้ำแปลงเดิม รับมือโรคลำต้นเน่า (เชื้อรา Ganoderma boninense)

ระยะแรกไม่พบลักษณะอาการผิดปกติของต้นปาล์มน้ำมัน ต่อมาจะพบอาการใบมีสีซีดกว่าปกติและแห้ง ทางใบล่างหักพับทิ้งตัวห้อยลงรอบ ๆ ลำต้น ทางยอดที่ยังไม่คลี่มีจำนวนมากกว่าปกติ บริเวณโคนต้นจะหักพับทำให้ต้นล้ม บางต้นยืนต้นตาย ภายในลำต้นพบเส้นใยของเชื้อราสาเหตุโรค ลำต้นกลวงเนื้อเยื่อภายในผุเปื่อย เปลือกรากเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล เนื้อเยื่อภายในรากเปลี่ยนเป็นสีดำ ที่โคนต้นหรือรากบริเวณผิวดินจะพบดอกเห็ดซึ่งเกิดจากเชื้อสาเหตุโรค

แนวทางป้องกันกำจัด
1. ตรวจสอบต้นที่คาดว่าจะเป็นโรคโดยใช้ไม้เคาะลำต้นเพื่อฟังเสียงบริเวณโคนต้นที่ถูกทำลาย ซึ่งจะมีเสียงโปร่งไม่แน่นทึบเหมือนต้นปกติ
2. ตรวจหาดอกเห็ดบริเวณโคนต้นและราก เก็บดอกเห็ดซึ่งเป็นส่วนของเชื้อราสาเหตุโรคที่พบ นำไปทำลายนอกแปลงปลูก
3. ขุดหลุมรอบ ๆ ต้นปาล์มน้ำมันที่เป็นโรค เพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของโรคไปยังต้นปกติ
4. ต้นที่มีอาการรุนแรง หรือตายให้ขุดล้อมต้นออกไปทำลายนอกแปลงปลูก
5. สังเกตต้นที่อยู่บริเวณใกล้เคียงต้นที่เป็นโรค หากพบเริ่มมีอาการของโรคให้รีบป้องกันกำจัด
6. แปลงที่มีการระบาดของโรค หากปลูกใหม่ควรใช้พันธุ์ต้านทานโรค

สภาพอากาศในช่วงนี้อากาศร้อน ฝนตกชุก เตือนผู้ปลูกถั่วฝักยาว ในระยะ ทุกระยะ การเจริญเติบโต รับมือเพลี้ยอ่อน ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยดูดกินน้ำเลี้ยงบริเวณยอดอ่อน ใบอ่อน ช่อดอก และฝักอ่อน ทำให้ส่วนที่ถูกทำลายบิดเบี้ยว แกร็น

แนวทางป้องกันกำจัด
เมื่อพบการระบาด ใช้สารป้องกันกำจัดศัตรูพืช ได้แก่ ฟิโพรนิล 5% เอสซี อัตรา 20 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ คาร์โบซัลแฟน 20% อีซี อัตรา 40 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ ไดโนทีฟูแรน 10% ดับเบิ้ลยูพี อัตรา 20 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร

สภาพอากาศในช่วงนี้ฝนตกชุก เตือนผู้ปลูกถั่วฝักยาวในทุกระยะการเจริญเติบโตรับมือโรคราสนิม สาเหตุเกิดจากเชื้อรายูโรมายเซส (Uromyces appendiculatus (Uromyces phaseoli))
พบมากในระยะถั่วฝักยาวเริ่มออกดอก มักเกิดกับใบแก่ด้านล่างของลำต้นก่อนแล้วลามขึ้นด้านบน โดยพบมากบริเวณด้านใต้ใบ อาการเริ่มแรกเป็นแผลจุดสีเหลืองซีด ต่อมาตรงกลางแผลเป็นตุ่มนูนสีน้ำตาลแดง รอบแผลมีสีเหลือง ตุ่มนูนจะขยายใหญ่แล้วปริแตกออก เห็นเป็นผงสีน้ำตาลแดงคล้ายสีสนิม เมื่ออาการรุนแรงจะพบแผลกระจายทั่วทั้งใบ ทำให้ใบเหลืองและหลุดร่วง

แนวทางป้องกันกำจัด
1. ไม่ปลูกพืชจนแน่นเกินไป ควรปรับระยะปลูกให้มีการถ่ายเทของอากาศและมีแสงแดดส่องผ่านแปลงปลูกได้
2. กำจัดวัชพืชในแปลงปลูก เพื่อลดการเกิดโรค
3. เมื่อเริ่มพบโรค พ่นด้วยสารป้องกันกำจัดเชื้อรา เช่น คลอโรทาโลนิล 50% เอสซี อัตรา 20-30 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ แมนโคเซบ 80% ดับเบิ้ลยูพี อัตรา 20 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ ไตรอะดิมีฟอน 20% อีซี อัตรา 10-15 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ อะซอกซีสโตรบิน + ไดฟีโนโคนาโซล 20% + 12.5% เอสซี อัตรา 10-20 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร ทุก 7 วัน
4. กำจัดเศษซากพืชที่เป็นโรค โดยนำไปเผานอกแปลงปลูก
5. ในแปลงที่มีการระบาดของโรค เมื่อสิ้นสุดฤดูปลูก ควรเก็บต้นไปเผาทำลายนอกแปลงปลูก เพื่อไม่ให้เป็นแหล่งสะสมของเชื้อสาเหตุโรค

สภาพอากาศในช่วงนี้อากาศชื้นมีฝนตก เตือนผู้ปลูกถั่วฝักยาวในทุกระยะการเจริญเติบโต รับมือหนอนเจาะฝักถั่ว เมื่อหนอนฟักออกจากไข่จะเจาะเข้าไปกัดกินภายในดอกอ่อน ต่อมาจะกัดส่วนของดอกและเกสรทำให้ดอกร่วง เมื่อหนอนโตขึ้นจะเจาะเข้าไปกัดกินภายในฝัก ส่วนที่เป็นเมล็ดอ่อน ทำให้ฝักและเมล็ดลีบ

แนวทางป้องกันกำจัด
1. วิธีกล ก่อนปลูกพืชประมาณ 2 สัปดาห์ ควรทำการไถพรวน และตากดิน เพื่อกำจัดดักแด้ที่อาจหลงเหลืออยู่ในแปลงปลูก
2. การใช้เชื้อแบคทีเรียบาซิลลัส ทูริงเยนซิส อัตรา 60-80 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร
3. การใช้สารป้องกันกำจัดศัตรูพืชที่มีประสิทธิภาพ เช่น เบตา-ไซฟลูทริน 2.5% อีซี อัตรา 20-30 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ เดลทาเมทริน 3% อีซี อัตรา 20 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร

การปลูกมันสำปะหลังของประเทศไทยในอดีตที่ผ่านมามักไม่ค่อยพบปัญหาด้านศัตรูพืชมากนัก โดยส่วนใหญ่จะจัดการศัตรูพืชเพียงชนิดเดียวคือ วัชพืช เป็นหลัก แต่ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา เริ่มพบปัญหาแมลงศัตรูพืชระบาดในมันสำปะหลัง เช่น เพลี้ยแป้งมันสำปะหลัง ที่สร้างปัญหารุนแรงในปี 2551-2552 แต่หลังจากนั้นก็พบการระบาดลดน้อยลงและเหลือเพียงบางพื้นที่ เช่นเดียวกับการพบ เพลี้ยหอยเกล็ด ไรแดง แมลงหวี่ขาว เป็นต้น

ส่วนปัญหาด้านโรคพืชของเกษตรกรที่คุ้นเคยดีคือ โรคพุ่มแจ้ ที่เกิดจากเชื้อไฟโตพลาสมา โรครากและหัวเน่า โรครากปม โรคแอนแทรกโนส โรคใบจุดสีน้ำตาล แต่ขณะนี้มีโรคใหม่ที่เกิดจากเชื้อไวรัส ซึ่งไม่เคยพบในประเทศไทยมาก่อน คือ โรคใบด่างมันสำปะหลัง (Cassava mosaic Disease : CMD)

ซึ่งโรคนี้มีสาเหตุมาจากเชื้อ Cassava mosaic virus ซึ่งเป็นไวรัสในจีนัส Begomovirus ซึ่งมีรายงานก่อความเสียหายต่อผลผลิตมันสำปะหลังในประเทศอินเดียและศรีลังกามากกว่า 80% คือ Sri Lankan cassava mosaic virus (SLCMV) ซึ่งปัจจุบันกำลังสร้างความเสียหายอย่างรุนแรงกับผลผลิตมันสำปะหลังในประเทศเพื่อนบ้าน เช่น เวียดนาม กัมพูชา เป็นต้น คงต้องยอมรับว่ามีความเสี่ยงสูงมากที่เชื้อไวรัสจะแพร่ระบาดเข้ามาในประเทศไทย และสร้างความเสียหายอย่างรุนแรง ไม่แตกต่างจากหนอนกระทู้ข้าวโพดลายจุดในข้าวโพด เนื่องจาก
1. ประเทศไทยมีพื้นที่ปลูกมันสำปะหลังติดต่อกับเขตชายแดนประเทศกัมพูชา ซึ่งพบการระบาดของโรคไวรัสชนิดนี้ และจังหวัดชายแดนของประเทศไทยมีการปลูกมันสำปะหลังจำนวนมากไม่ห่างจากชายแดนมากนัก (ทำให้ท่อนพันธุ์ที่เป็นโรคจากฝั่งกัมพูชามีโอกาสเคลื่อนย้ายเข้ามาในพื้นที่)

2. แมลงหวี่ขาวยาสูบ ซึ่งเป็นแมลงพาหะนำโรค เป็นแมลงศัตรูที่มีพืชอาหารกว้างมากในบ้านเรา และปัญหาอีกข้อคือ การปลูกมันสำปะหลังหลายรุ่นมาก ในพื้นที่ที่ไปสำรวจแปลงเกษตรกรต่างค่อย ๆ ทยอยปลูก โดยไม่ได้ปลูกพร้อมกันทั้งหมดในพื้นที่ แมลงหวี่ขาวจึงมีพืชอาศัยตลอดเวลา จากการสำรวจพบว่าในแปลงที่โรคระบาดรุนแรง (พบอาการโรคเยอะ) โดยส่วนใหญ่ไม่ใช่ติดมาจากท่อนพันธุ์ แต่เกิดจากการถ่ายทอดเชื้อจากแมลงหวี่ขาวยาสูบ และจากการลงพื้นที่สังเกตเห็นแปลงที่พบการระบาดของโรคจะพบแมลงหวี่ขาวยาสูบจำนวนเยอะมาก ๆ ทั้งตัวอ่อนและตัวเต็มวัย เมื่อเปรียบเทียบกันกับแปลงที่พบการระบาดของโรคน้อยกว่า จะพบจำนวนแมลงหวี่ขาวยาสูบน้อยกว่าด้วย

แนวทางการป้องกันกำจัด
1. การประชาสัมพันธ์ให้เกษตรกรในพื้นที่ทราบ นับว่าเป็นเรื่องที่สำคัญที่สุด! นอกจากแจ้งให้เกษตรกรมาฟังแล้ว ต้องแจ้งผ่านช่องทางของหมู่บ้านที่พบการระบาด เช่น หอกระจายเสียงผู้ใหญ่บ้าน กำนัน อบต. เพราะเกษตรกรส่วนใหญ่ยังไม่รู้จักโรคและพาหะนำโรคคือแมลงหวี่ขาวเลย บางคนยังเข้าใจผิด ๆ ว่าแมลงหวี่ขาวคือเพลี้ยแป้ง
2. หมั่นสำรวจแปลงให้บ่อยขึ้น หากเกษตรกรพบให้รีบแจ้งเกษตรตำบล เกษตรอำเภอในพื้นที่ด่วน เรื่องนี้เป็นปัญหาสำคัญระดับประเทศ
3. ซื้อท่อนพันธุ์มาจากแหล่งที่เชื่อถือได้ ว่าไม่พบการระบาดของโรคนี้
4. แช่ท่อนพันธุ์ด้วยสารป้องกันกำจัดศัตรูพืชเหมือนที่เคยทำในการป้องกันกำจัดเพลี้ยแป้ง เช่น สารไทอะมีโทแซม สารไดโนทีฟูแรน สารอิมิดาโคลพริด เป็นต้น (เพราะเป็นการป้องกันกำจัดที่มีต้นทุนต่ำที่สุด ตกประมาณไร่ละ 4-6 บาท) ในช่วงหลังมานี้ เกษตรกรไม่แช่ท่อนพันธุ์ เพราะไม่พบการระบาดของเพลี้ยแป้งมาประมาณ 5-6 ปีแล้ว โดยคิดว่าเสียเวลาและเปลืองเงิน น่าจะเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดการระบาดของแมลงหวี่ขาว
5. การป้องกันกำจัดแมลงพาหะต้องทำพร้อม ๆ กันทุกแปลง เพราะส่วนใหญ่เกษตรกรจะปลูกไม่พร้อมกัน หรือทยอยกันปลูก ทำให้แมลงหวี่ขาวพาหะนำโรคมีพืชอาหารและที่อยู่อาศัยตลอดทั้งปี
6. การใช้สารเคมีในการป้องกันกำจัดแมลงหวี่ขาวเป็นไปได้ยาก (ยากยิ่งกว่าหนอนกระทู้ข้าวโพดลายจุดเสียอีก) เพราะเกษตรกรผู้ปลูกมันสำปะหลังเท่าที่สอบถามข้อมูลมาจะไม่คุ้นเคยกับการพ่นสารป้องกันกำจัดศัตรูพืชเลย ส่วนใหญ่จะเคยพ่นกันแต่ยาป้องกันกำจัดวัชพืช และราคาสารป้องกันกำจัดศัตรูพืชที่มีประสิทธิภาพดี ๆ ก็มีราคาค่อนข้างแพง หากเลือกใช้สารดูดซึมที่มีประสิทธิภาพดี อย่างพวกกลุ่ม 4, 9, 23 และกลุ่ม 29 และเหตุผลสำคัญอีกข้อคือประชากรแมลงหวี่ขาวเยอะมาก ๆ เท่าที่สุ่มตรวจนับพบเฉลี่ยมากกว่าห้าสิบตัวต่อต้น การใช้สารเคมีจึงอาจไม่ใช่ทางเลือกที่ดีนัก
5. การตัดใบที่พบการระบาดเยอะ ๆ ของตัวอ่อนออกมาทำลายน่าจะเป็นทางเลือกที่ดีที่สุดในขณะนี้
6. หลังการลงมือกำจัดแมลงหวี่ขาวและต้นที่เป็นโรคพร้อม ๆ กันแล้ว ต้องเตรียมท่อนพันธุ์มันสำปะหลังปลอดโรคไว้ให้เกษตรกรด้วย

โดยสรุปคือ อยากให้เกษตรกรเฝ้าระวัง และเตรียมพร้อมรับมือการระบาดของโรคใบด่าง และตระหนักถึงผลกระทบที่ตามมาหากมีปัญหาการระบาดเกิดขึ้น แต่ไม่ตื่นตกใจจนเกินไปเพราะอาการผิดปกติที่คล้ายคลึงกันกับโรคใบด่างนี้อาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น
1. อาการผิดปกติเนื่องจากขาดธาตุอาหาร โดยมีลักษณะอาการที่พบใบมันสำปะหลังมีขนาดเล็ก รูปทรงอาจผิดปกติ ใบมีสีซีด หรือเหลืองตรงเส้นใบ
2. อาการผิดปกติเนื่องจากถูกสารเคมี โดยมีลักษณะอาการที่พบใบมันสำปะหลังจะมีลักษณะเรียวเล็ก เนื้อใบมีสีเขียวเข้มและอ่อนสลับกัน แต่ใบแข็งและหนา

“มวนปีกแก้วมะพร้าว” 𝙎𝙩𝙚𝙥𝙝𝙖𝙣𝙞𝙩𝙞𝙨 𝙩𝙮𝙥𝙞𝙘𝙖 (Distant) จัดอยู่ในอันดับ (Order) Hemiptera วงศ์ (Family) Tingidae มวนชนิดนี้มีขนาดเล็ก ขนาดลำตัวเมื่อวัดจากศีรษะไปถึงปลายสุดของส่วนท้องยาวประมาณ 2 มิลลิเมตร ลำตัวถึงส่วนท้องสีค่อนไปทางดำ ปีกใส ขอบเซลล์ของปีกมีสีเดียวกับลำตัว ตรงกลางของสันหลังอกปล้องแรกสีน้ำตาลปนแดงอ่อนๆ หรือสีน้ำตาลอ่อน ขาและหนวดสีเหลืองอ่อนหรือสีน้ำตาลอ่อน ปลายหนวดและปลายเท้ามีสีเหลืองปนน้ำตาลอ่อน

พืชอาหารและการทำลาย ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยเป็นศัตรูสำคัญดูดกินใบมะพร้าวและใบกล้วย ทำให้ใบมีอาการเป็นจุดสีขาวเล็กๆ คล้ายถูกเจาะด้วยปลายเข็มหมุด และเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลหรือสีดำ มีอาการเป็นรอยด่างอยู่ทั่วไป ทั้งตัวอ่อนและตัวเต็มวัยมีนิสัยอยู่รวมกันเป็นกลุ่มดูดกินอยู่ใต้ใบพืช หากมีการระบาดมากๆ ใบพืชแทบจะไม่เห็นเป็นสีเขียว ต้นพืชจะมีอาการทรุดโทรมลง ใบมีขนาดเล็ก ต้นแคระแกรน และมีอาการเหี่ยวให้เห็นได้ชัดเจน

แนวทางป้องกันกำจัดและวงจรชีวิต สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่ คลังความรู้ดิจิทัล มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ที่มา : เปิดโลกส่องแมลง “มวน” ตอนที่ 19
จอมสุรางค์ ดวงธิสาร
นักกีฏวิทยาชำนาญการ กลุ่มงานอนุกรมวิธานแมลง กลุ่มกีฏและสัตววิทยา
สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร