ตอบคำถาม คุณพล จังหวัดจันทบุรี การเปลี่ยนดอกเงาะตัวเมียเป็นดอกเงาะตัวผู้ โดยทั่วไปแล้วจะใช้ NAA (Naphthyl Acitic Acid) พ่นช่อดอกเงาะต้นตัวเมีย ซึ่งเงาะเป็นพืชที่มีดอกแยกต้น จึงทำให้ไม่นิยมปลูกต้นตัวผู้ไว้ในแปลงเพราะไม่ให้ผลผลิต จึงโค่นทิ้ง เมื่อมีแต่ต้นเงาะตัวเมียก็จะไม่เกิดการผสมพันธุ์ จำต้องนำออกซินเข้ามาช่วยในการนี้ การใช้ออกซินเปลี่ยนเพศเงาะจะใช้ในอัตรา 100 มิลลิกรัมต่อลิตร พ่นในระยะที่ดอกยังตูมอยู่ หรือพ่นด้วยอัตรา 1-1.5 ซีซี. ต่อน้ำ 1 ลิตร พ่นเมื่อดอกบานภายในช่อประมาณ 25-30% ให้พ่นช่อดอกเป็นจุด ๆ ประมาณ 4-5 จุด กระจายทั่วต้น หรือจะพ่นเป็นทางยาวพาดผ่านต้น ฮอร์โมน NAA จะช่วยให้ดอกกระเทยมีเกสรตัวผู้ที่แข็งแรง แต่รังไข่จะไม่ทำงาน ฉะนั้นเมื่อดอกบานแล้วก็จะร่วงหล่นไปไม่ติดผล ทั้งนี้ ต้นเงาะมี 2 ประเภท คือ เงาะตัวผู้จะให้แต่ดอกตัวผู้ล้วน ๆ ซึ่งจะมีเกสรตัวผู้ที่แข็งแรง ไม่มีเกสรตัวเมีย จึงมีแต่ดอกไม่ให้ผล ส่วนอีกประเภทหนึ่ง คือ เงาะกระเทย มีทั้งเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียซึ่งเป็นต้นเงาะที่ปลูกทั่วไปในปัจจุบัน เงาะกระเทยมีเกสรตัวเมียประกอบด้วยรังไข่ 2 อัน เมื่อได้รับการผสมเกสรแล้ว ปกติรังไข่จะเจริญเพียงอันเดียว ส่วนเกสรตัวผู้ไม่แข็งแรง ดังนั้นการเลือกปลูกแต่ต้นกระเทยเพียงอย่างเดียวแล้วปล่อยให้มีการผสมเกสรกันเองตามธรรมชาติ การผสมเกสรจะเกิดไม่ทั่วถึง ทำให้เกิดอาการเงาะขี้ครอกได้ ซึ่งการแก้ไขโดยการช่วยผสมเกสรทำได้หลายวิธี เช่น - ใช่ช่อดอกตัวผู้ต้นตัวผู้ที่กำลังบานเต็มที่มาแขวนไว้ที่ต้นเงาะที่ต้องการผสมเกสร และมีดอกบานเต็มที่แล้ว แขวนเป็นจุด ๆ ต้นละ 3-4 จุด เกสรตัวผู้จะปลิวไปตามลม และจะมีแมลงเช่นผึ้งช่วยผสมเกสร - ปลูกต้นตัวผู้แซมในสวนเงาะเป็นจุด ๆ - น้ำตาลจากต้นตัวผู้มาติดตาไว้บนต้นกระเทยบางกิ่ง รวมถึงการใช้ฮอร์โมนตามกล่าวไปข้างต้น ซึ่งในทุกวิธีนั้นถ้าจะให้ผลดีมากยิ่งขึ้นการเลี้ยงผึ้งหรือปล่อยผึ้ง หรือชันโรง ให้ช่วยผสมเกสรในช่วงดอบานจะทำให้การผสมเกสรเป็นไปอย่างสมบูรณ์มากขึ้น แต่ข้อควรระวังคือ ต้องงดการพ่นสารเคมีกำจัดแมลงในช่วงเวลาดังกล่าว