เห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่: ทางเลือกใหม่เพื่อสุขภาพ และโอกาสใหม่ของเกษตรกรไทย

เมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2568 ที่ศูนย์รวมสวนเห็ดบ้านอรัญญิก จังหวัดนครปฐม คณะวิจัยจากศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ หรือ ไบโอเทค ภายใต้สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ได้เปิดตัว “เห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่” ที่ได้รับการพัฒนาให้มีคุณภาพสูงและความคงตัวทางพันธุกรรม โดยเป็นส่วนหนึ่งของโครงการ “การประเมินลักษณะทางพันธุกรรมและลักษณะปรากฏทางกายภาพ และการปรับปรุงสายพันธุ์เห็ดแครงเพื่อสร้างสายพันธุ์ลูกผสมที่ดีและมีความคงตัวทางพันธุกรรม”

ต้นกำเนิดของโครงการนี้เริ่มจากการรวบรวมเห็ดแครงกว่า 121 สายพันธุ์จากป่าชุมชนและสวนเกษตรทั่วประเทศ เพื่อนำมาศึกษาพฤติกรรมการออกดอก จากนั้นนักวิจัยได้คัดเลือกสายพันธุ์เด่นผ่านเทคนิคการแยกสปอร์เดี่ยว (Single Spore Isolation) และทำการผสมพันธุ์เพื่อสร้างสายพันธุ์ลูกผสมที่มีคุณลักษณะตรงกับความต้องการของตลาด ได้แก่ ดอกเห็ดขนาดใหญ่ สีขาวนวลสม่ำเสมอ มีกลิ่นอ่อนจนแทบไม่มีกลิ่นเห็ด รสชาติดีไม่ขม และเนื้อสัมผัสไม่เหนียว นอกจากนี้ยังสามารถให้ผลผลิตสูง ออกดอกเร็ว และปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดี ซึ่งทั้งหมดนี้เป็นคุณสมบัติที่โดดเด่นกว่าสายพันธุ์การค้าในปัจจุบัน และที่สำคัญคือ มีความคงตัวทางพันธุกรรม ไม่กลายพันธุ์ง่าย

ผลจากการทดลองเพาะในโรงเรือนจริง โดยนายบุญโชค ไทยทัตกุล เกษตรกรผู้เชี่ยวชาญและเจ้าของศูนย์รวมสวนเห็ดบ้านอรัญญิก พบว่า เห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่นี้สามารถเพาะปลูกได้ตลอดทั้งปี ด้วยการควบคุมความชื้นในโรงเรือนผ่านระบบพ่นหมอกและการรดน้ำที่สม่ำเสมอ ดอกเห็ดออกเร็ว ขนาดใหญ่ และมีรสชาติเป็นที่น่าพอใจ ที่สำคัญคือสามารถเก็บเกี่ยวได้ถึง 3 รุ่นต่อรอบการเพาะปลูก จึงช่วยลดต้นทุนและเพิ่มผลกำไรได้อย่างมีประสิทธิภาพ นายบุญโชคยังกล่าวเสริมในฐานะแพทย์แผนโบราณด้วยว่า เห็ดเป็น “อาหารที่ดี” ที่มีคุณค่าทางโภชนาการไม่ต่างจาก “หมอที่ดี” และ “ยาที่ดี” ซึ่งจำเป็นต่อสุขภาพของคนทุกวัย

นอกจากการตอบโจทย์ของเกษตรกร เห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่นี้ยังได้รับความสนใจจากผู้ประกอบการอาหารแพลนต์เบสอย่างนายขวัญทอง ชุมนุมพร ผู้ผลิตอาหารจากพืช ซึ่งกล่าวว่า เห็ดแครงมีโปรตีนสูงและสารอาหารครบถ้วน จึงเหมาะอย่างยิ่งสำหรับการนำมาพัฒนาเป็นโปรตีนทางเลือก เช่น เนื้อหมูบดจากพืชที่มีเนื้อสัมผัสใกล้เคียงเนื้อสัตว์จริง รวมถึงอาหารหลากหลายเมนู อาทิ ห่อทอดเห็ดแครง ผัดกะเพรา คั่วกลิ้ง แหนม หมูปิ้ง เบอร์เกอร์ และอาหารแช่แข็ง ซึ่งตอบสนองต่อแนวโน้มผู้บริโภคยุคใหม่ที่ใส่ใจสุขภาพ และเพิ่มมูลค่าให้กับเห็ดท้องถิ่นของไทยอย่างยั่งยืน

ในอนาคต คณะวิจัยไบโอเทคมีแผนที่จะเดินหน้าส่งเสริมและต่อยอดเห็ดแครงสายพันธุ์ลูกผสมนี้อย่างเป็นระบบ ไม่ว่าจะเป็นการขึ้นทะเบียนสายพันธุ์ ถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับเกษตรกร การส่งเสริมการแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่า รวมไปถึงการผลักดันเห็ดแครงให้กลายเป็นแหล่งโปรตีนทางเลือกที่สำคัญ เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหารและสนับสนุนเศรษฐกิจไทยอย่างยั่งยืน

เห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่จึงไม่เพียงแต่เป็นอีกหนึ่งนวัตกรรมที่เกิดจากงานวิจัยไทย หากยังเป็นความหวังใหม่ของเกษตรกร ผู้ประกอบการ และผู้บริโภคที่กำลังมองหาอาหารเพื่อสุขภาพในโลกยุคใหม่อีกด้วย