การเลี้ยงไก่ไข่ ถ้าไก่ให้ไข่ฟองเล็กก็จะทำให้ผู้เลี้ยงไม่ได้กำไร เพราะไข่ฟองเล็กราคาถูก ดังนั้นโดยทั่วๆไปผู้เลี้ยงจึงต้องการให้ไก่ของตนไข่ฟองโตๆ ยิ่งโตเท่าไรยิ่งดี
สาเหตุสำคัญที่ทำให้ไข่ฟองเล็กมีเยอะแยะมากมาย หากจะเขียน วันนี้จึงเสนอประเด็นสำคัญที่สุดที่เป็นสาเหตุรองจาก "วิธีการเลี้ยง" ไก่ที่เลี้ยงปล่อยพื้นมักให้ไข่ฟองเล็กกว่าเลี้ยงกรงตับ นั่นคือเรื่องของ"อาหาร"ที่ไก่ได้กินเข้าไปแล้วเปลี่ยนเป็นสารอาหารเหล่านี้เพียงพอมากน้อยแค่ไหน ได้แก่
1. โปรตีน ถ้าในอาหารที่มีโปรตีนต่ำ ไก่จะให้ไข่ฟองเล็ก
การแก้ไข : เพื่อแก้ปัญหาไข่ฟองเล็ก ให้เพิ่มโปรตีนลงไป ซึ่งแหล่งโปรตีนอย่างดี ได้แก่พวกปลาป่น หรือโปรตีนสังเคราะห์ เช่น ดี-แอล เมทไธโอนีน (เลือกใช้อย่างใดอย่างหนึ่ง หรือทั้งสอง)
1.1 ปลาป่น เพิ่มปลาป่นลงในอาหาร ในอัตรา 5-6 กก. ต่ออาหาร 100 กก. (อาหาร 1 กระสอบมี 30 กก. ก็คำนวณเอาว่าต้องใช้ปลาป่นกี่ กก.) เป็นเวลา 1 สัปดาห์ แล้วลดลงเหลือ 2.5-3 กก. ต่ออาหาร 100 กก. เป็นเวลา 2 สัปดาห์ หรือให้จนได้ไข่ฟองโต
1.2 ดีแอล-เมทไธโอนนีน เคยได้ยินกันมาไหมว่า "ไก่ที่กินอาหารของเป็ดไข่จะให้ไข่ฟองใหญ่ เปลือกไข่แข็งแรง ไข่แดงเข้ม" นั่นเป็นเพราะว่าโครงสร้างของไข่เป็ดมีขนาดใหญ่กว่าไข่ไก่ สารอาหารส่วนใหญ่จึงได้รับมากกว่าสารอาหารในอาหารไก่ไข่ เมื่อเปรียบเทียบสารอาหารระหว่างอาหารของเป็ดไข่กับอาหารไก่ไข่ในระดับโปรตีนที่เท่ากัน พบว่าปริมาณของดีแอล-เมทไธโอนนีน และไดแคลเซียมฟอสเฟต ซึ่งเป็นแหล่งในการสร้างไข่ทั้งคู่ แตกต่างกัน โดยในอาหารของเป็ดไข่จะมีค่าสูงกว่า 7เท่า และ 12.5 เท่า ตามลำดับ ฉะนั้นเราสามารถเพิ่มดีแอล-เมทไธโอนนีนลงไปในอาหารเพื่อให้โปรตีนสูงขึ้น 0.3 กก. ต่ออาหาร 100 กก. ส่วนไดแคลเซียมฟอสเฟตจะกล่าวในหัวข้อด้านล่างต่อไป
2. ไขมัน ไขมันก็พบว่ามีส่วนช่วยให้ไข่ฟองโต การเพิ่มไขมันในอาหารก็จะช่วยให้ไข่มีขนาดฟองโตขึ้นได้ แหล่งไขมัน เช่น การผสมน้ำมันพืชลงในอาหาร หรือการผสมงาคั่วลงในอาหาร หรืองาคั่วให้กินเสริมอย่างเดียวได้
3. แคลเซียม แคลเซียมจัดเป็นแร่ธาตุที่มีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตของสัตว์ ในสัตว์ปีกโดยเฉพาะไก่ไข่
แคลเซียมมีบทบาทเด่นชัดมาก นอกจากจะเป็นส่วนสำคัญของกระดูกแล้ว ยังเป็นส่วนประกอบสำคัญในการสร้างเปลือกไข่ให้มีความแข็งแรงอีกด้วย แหล่งแคลเซียม ได้แก่ เปลือกหอยป่น ส่วนใหญ่ใช้ในไก่ไข่ และไดแคลเซียมฟอสเฟตที่เป็นแหล่งแคลเซียมที่มีคุณภาพ มักใช้ในเป็ดไข่ เพราะเป็ดให้ฟองไข่ใหญ่กว่าจึงต้องใช้แคลเซียมที่ดีกว่า นอกจากจะเป็นแหล่งแคลเซียมแล้ว ยังเป็นแหล่งฟอสฟอรัสด้วย และมีการดูดซึมได้ดี
การแก้ไข : ถ้าไก่ได้รับอาหารที่เป็นแหล่งแคลเซียมไปไม่พอ ก็จะมีปัญหากับการสร้างเปลือกไข่ หรือถ้าได้รับในระดับที่พอแล้ว สามารถปรับเพิ่มให้เท่ากับอัตราในสูตรอาหารของเป็ดไข่ก็ได้ เพิ่มไดแคลเซียมฟอสเฟส 7 กก. ต่ออาหาร 100 กก. หรือโรยบนอาหารให้ไก่กินเป็นพิเศษอาทิตย์ละครั้ง
สูตรอาหาร ใช้ต้นกล้วยหมัก
ใช้ต้นกล้วยหมักเป็นหลักร่วมกับวัตถุดิบอาหารพลังงานอื่นในท้องถิ่น โดยให้อาหาร 2 มื้อ เช้า-เย็น พร้อมกันนี้จะมีการปล่อยลานตามธรรมชาติโดยอิสระ เสริมเศษผัก เศษอาหาร ผลไม้สุกตามฤดูกาล
สำหรับสูตรอาหารต้นกล้วยหมัก 5 วัน ที่คิดค้นขึ้น ได้มีการเผยแพร่ให้เกษตรกรนำไปใช้ โดยมีส่วนประกอบ คือ
- ต้นกล้วยสับ 30 กิโลกรัม
- น้ำตาลทรายแดง หรือน้ำอ้อย 1 กิโลกรัม
- ดินแดง 2 กิโลกรัม
- รำหยาบ 30 กิโลกรัม
- เกลือ 2 ช้อนแกง
- ขี้วัวแห้ง 4 กิโลกรัม
- ปลายข้าว 1 กิโลกรัม
การใช้ เพียงนำส่วนผสมต่างๆ มาผสมให้เข้ากัน แล้วหมักทิ้งไว้ ประมาณ 5 วัน ก็จะสามารถนำไปผสมกับวัตถุดิบอื่น เช่น อาหารข้น 14-21% โปรตีน รำ ปลายข้าว ให้กับไก่ไข่ที่เลี้ยงได้ ได้มีการนำอาหารหมักดังกล่าวไปตรวจสอบเปอร์เซ็นต์โปรตีน พบว่า มีเปอร์เซ็นต์โปรตีนถึง 15.3% โดยอาหารหมักดังกล่าวนี้ จะเริ่มนำไปใช้เลี้ยงไก่ไข่ ในช่วงอายุ 3 เดือน ขึ้นไป
ส่วนการนำไปใช้เลี้ยงไก่ไข่ มีสูตรแนะนำถึงสัดส่วนการใช้อาหารผสม สำหรับเกษตรกรรายย่อย ดังนี้
ระยะที่ 1 ช่วงแรกเกิด-1.5 เดือน ให้กินอาหารข้นเป็นหลัก จำนวน 10 กิโลกรัม
ระยะที่ 2 ช่วงอายุ 1.5-3 เดือน ให้กินอาหารผสมที่ส่วนผสมของอาหารข้น 6 กิโลกรัม รำ 2 กิโลกรัม ปลายข้าว 2 กิโลกรัม
ระยะที่ 3 ช่วงอายุ 3-4 เดือน ให้กินอาหารผสมที่ส่วนผสมของอาหารข้น 5 กิโลกรัม รำ 1 กิโลกรัม ปลายข้าว 1 กิโลกรัม และอาหารหมัก 1 กิโลกรัม
ระยะที่ 4 ช่วงอายุ 4-5 เดือน ให้กินอาหารผสมที่ส่วนผสมของอาหารข้น 3 กิโลกรัม รำ 1 กิโลกรัม ปลายข้าว 1 กิโลกรัม และอาหารหมัก 5 กิโลกรัม
ระยะที่ 5 ช่วงอายุ 5 เดือน จนถึงปลด ให้กินอาหารผสมที่ส่วนผสมของอาหารข้น 2 กิโลกรัม ปลายข้าว 1 กิโลกรัม และอาหารหมัก 7 กิโลกรัม