ศูนย์การเรียนรู้และส่งเสริมอาชีพเลี้ยงไก่ไข่ในรูปแบบฟาร์มกลาง ต้นแบบการพลิกวิกฤตเป็นโอกาสของสหกรณ์ผู้เลี้ยงไก่ไข่เชียงใหม่-ลำพูน จำกัด

ในช่วงที่เศรษฐกิจปัจจุบันยังคงอยู่ในสภาพไม่แน่นอน การดำเนินธุรกิจขนาดเล็กจำเป็นต้องเผชิญกับปัญหาหลายด้าน เช่น ราคาต้นทุนการผลิตที่สูงขึ้น และการแข่งขันกับทุนรายใหญ่ที่มีความได้เปรียบด้านต้นทุนทางการเงิน โดยเฉพาะในภาคเกษตรกรรม ซึ่งมีความสัมพันธ์กับการดำเนินชีวิตของประชาชนในประเทศ

สหกรณ์ผู้เลี้ยงไก่ไข่เชียงใหม่-ลำพูน จำกัด เป็นหนึ่งในสหกรณ์ที่ประสบปัญหาจากการที่เกษตรกรรายเล็กค่อย ๆ เลิกอาชีพการเลี้ยงไก่ไข่ เนื่องจากไม่สามารถแบกรับต้นทุนการเลี้ยงที่สูงขึ้น และต้องเผชิญกับการแข่งขันในตลาดที่รุนแรง โดยเฉพาะการสู้กับนายทุนขนาดใหญ่ ซึ่งส่งผลให้มีการเลิกเลี้ยงไก่ไข่มากถึง 150,000 ตัวในช่วงที่ผ่านมา

จากปัญหาดังกล่าว สหกรณ์เห็นความสำคัญของสมาชิกที่ยังคงรักอาชีพเลี้ยงไก่ไข่ แม้ไม่สามารถดำเนินกิจการในฟาร์มของตนเองได้ จึงได้ระดมทุนจากสมาชิกเพื่อสร้าง “ศูนย์การเรียนรู้และส่งเสริมอาชีพเลี้ยงไก่ไข่ในรูปแบบฟาร์มกลาง” โดยใช้เงินจากธุรกิจแปรรูปอาหารสัตว์ ซึ่งเป็นธุรกิจที่มีผลกำไรสูงสุด มาช่วยในการลดต้นทุนการบริหารจัดการไข่ไก่ภายในศูนย์การเรียนรู้ฯ ให้เป็นฟาร์มกลางอัจฉริยะ

กรมส่งเสริมสหกรณ์ได้ให้การสนับสนุนอุปกรณ์การตลาดที่ทันสมัย เช่น เครื่องคัดไข่ไก่ ห้องเย็น และเครื่องล้างถาดอัตโนมัติ ทำให้การผลิตไข่ไก่ในฟาร์มกลางมีประสิทธิภาพสูงขึ้น ลดขั้นตอนการให้อาหาร การเก็บไข่ การคัดไข่และลำเลียงไข่ ซึ่งช่วยประหยัดต้นทุนแรงงานได้ นอกจากนี้ ยังติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์และสร้างบ่อไบโอแก๊ส (Bio Gas) จากมูลไก่ เพื่อผลิตไฟฟ้าใช้ในโรงเรือน ทำให้ลดต้นทุนพลังงานในการผลิตไข่ไก่ได้เป็นจำนวนมาก

วัตถุประสงค์หลักของศูนย์การเรียนรู้ฯ คือการเปิดเป็นแหล่งเรียนรู้ให้กับเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่ไข่ ทายาทเกษตรกร (Young Smart Farmer) นักศึกษา และประชาชนที่สนใจในการเลี้ยงไก่ไข่ โดยเน้นการใช้เทคโนโลยีในการบริหารจัดการฟาร์ม การเชื่อมโยงเครือข่าย และการสร้างอาชีพเพื่อให้การเลี้ยงไก่ไข่ยังคงอยู่ในระบบการเกษตรไทยต่อไปในอนาคต

นายวิศิษฐ์ ศรีสุวรรณ์ อธิบดีกรมส่งเสริมสหกรณ์ กล่าวว่า “สหกรณ์ผู้เลี้ยงไก่ไข่เชียงใหม่-ลำพูน จำกัด เป็นตัวอย่างของสหกรณ์ที่สามารถ ‘พลิกวิกฤตเป็นโอกาส’ ได้สำเร็จ หลังจากประสบปัญหาสมาชิกรายเล็กเลิกเลี้ยงจำนวนมาก สหกรณ์จึงได้รวมเอาโควตาของสมาชิกที่เลิกเลี้ยงมาเลี้ยงในคอกรวม โดยให้เกษตรกรที่ยังคงเลี้ยงไก่ไข่อยู่เป็นผู้ถือหุ้น ซึ่งได้รับประโยชน์จากสวัสดิการต่างๆ จากการเป็นสมาชิกสหกรณ์ ทั้งยังได้รับการสนับสนุนอุปกรณ์การตลาดจากกรมส่งเสริมสหกรณ์ เพื่อรักษาโควตาและพันธุ์สัตว์ในมือเกษตรกร และช่วยให้เกษตรกรสามารถแข่งขันกับนายทุนขนาดใหญ่ได้ในอนาคต”

ปัจจุบันศูนย์การเรียนรู้ฯ มีโรงเรือนเลี้ยงไก่ไข่จำนวน 2 หลัง และโรงเรือนเลี้ยงไก่รุ่น 1 หลัง รองรับไก่ได้มากกว่า 65,000 ตัว สหกรณ์มีแผนในอนาคตที่จะขยายกิจการ โดยก่อสร้างโรงเก็บไข่และติดตั้งเครื่องคัดไข่แบบอัตโนมัติ ขนาด 30,000 ฟองต่อชั่วโมง พร้อมระบบลำเลียงไข่จากโรงเรือนทั้ง 3 หลัง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตและลดต้นทุนแรงงาน

นอกจากนี้ สหกรณ์ยังมีแผนเลี้ยงพ่อแม่พันธุ์ไก่ไข่ เพื่อสร้างความยั่งยืนในการผลิตไข่ไก่ และลดการพึ่งพาการนำเข้าพันธุ์สัตว์จากบริษัทเอกชน ซึ่งจะช่วยเพิ่มตัวเลือกในการวางแผนการตลาดให้กับสหกรณ์ในอนาคต