ปลาแป๊ะกังเป็นหนึ่งในสินค้า OTOP ของวิสาหกิจชุมชนบางจะเกร็ง ต.บางจะเกร็ง อ.เมือง จ.สมุทรสงคราม เป็นปลาทะเลเนื้ออ่อน ลำตัวสีขาว ลักษณะเกล็ดเล็ก ขนาดของปลาอยู่ที่ประมาณนิ้วครึ่ง หากนึกหน้าไม่ออกให้นึกถึงปลาซิว ฤดูกาลจับปลาคือช่วง ตุลาคม–ธันวาคม ชาวบ้านนิยมเอามาทำปลาทอดกรอบ ปลาสามรส

“แต่ผู้บริโภคส่วนใหญ่จะไม่ค่อยบริโภคปลาแป๊ะกังในรูปแบบสด เนื่องจากไม่สามารถเก็บรักษาเอาไว้ได้นาน ปลาเน่าเสียไว การเก็บรักษาปลาแป๊ะกังนั้นต้องนําปลาไปล้างทำความสะอาดและต้องแช่เย็นในทันที ด้วยขั้นตอนที่ยุ่งยาก ทำให้ผู้คนไม่นิยมซื้อขายปลาแป๊ะกังแบบสด แต่นิยมนำมาแปรรูปและดองเค็ม ตามกระบวนการแปรรูปทุกอย่างล้วนต้องผ่านการขอดเกล็ดปลา ซึ่งเป็นกระบวนการที่เป็นปัญหามากที่สุด เพราะต้องใช้คนจำนวนมากในการขอดเกล็ดปลา เนื่องจากปลาแป๊ะกังเป็นปลาเนื้ออ่อนที่มีขนาดตัวเล็กทำให้วิธีการขอดเกล็ดต้องทำด้วยมือเท่านั้น การขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง 1 ตัน ต้องใช้เวลานานถึง 2 วัน อีกทั้งยังทำให้ปลาไม่สดใหม่อีกด้วย ทางวิสาหกิจชุมชนจึงต้องการให้คณะผู้วิจัยออกแบบเครื่องจักรต้นแบบ ลดแรงงานและระยะเวลาในการผลิต”

รศ. ดร.ศิริชัย ต่อสกุล รองคณบดีฝ่ายบริหารและวางแผน นักวิจัยประจำภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี (มทร.ธัญบุรี) เล่าถึงที่มาของการออกแบบเครื่องขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง ภายใต้โครงการพัฒนาต้นแบบเครื่องจักร เครื่องมือ และอุปกรณ์เพื่อการผลิตระดับชุมชน กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ซึ่งได้รับทุนสนับสนุนจากสถาบันไทย-เยอรมัน

สามารถลดการใช้แรงงานคนขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง 1 ตัน จาก 2 วัน เหลือเพียง 1.6 ชั่วโมง และขอดเกล็ดปลาได้สะอาด 98% จึงตอบโจทย์ความต้องการของวิสาหกิจชุมชนบางจะเกร็ง เดิมทีชาวบ้านจะนำปลาแป๊ะกังที่จับมาได้ใส่ตาข่ายแล้วถูเพื่อให้เนื้อปลาเสียดสีกับตาข่าย เกล็ดของปลาจึงจะหลุดออกมา แต่กระบวนการนี้ต้องใช้เวลาทั้งวันกว่าจะได้ปลามาแต่ละกิโลกรัม แต่เครื่องขอดเกล็ดปลาแป๊ะกังที่ออกแบบโดย รศ. ดร.ศิริชัย จะใช้ตะแกรงเจาะรูและใบกวนที่มีลักษณะพิเศษ สามารถกวนปลาแป๊ะกังในถังให้ทั่วถึง และสามารถทำงานได้ 2 ระบบ คือ ระบบทำงานอัตโนมัติและแมนวล

โดยหลักในการทำงานของเครื่องเริ่มจากการเปิดฝาถังเครื่อง จากนั้นใส่ปลาแป๊ะกัง ปิดฝาถังเครื่อง โยกท่อน้ำเข้าถังเครื่อง เปิดปั๊มน้ำเพื่อดึงน้ำเข้าไปยังถังขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง เมื่อน้ำได้ระดับที่ตั้งไว้ ให้ทำการปิดปั๊มน้ำ โยกท่อเติมน้ำออกจากถังขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง ทำการตั้งเวลาขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง เวลาในการขอดเกล็ดปลาที่เหมาะสมอยู่ที่ 10 นาที และเปิดสวิตช์ไปยังตำแหน่ง AUTO กดปุ่มเปิดระบบทำงานอัตโนมัติ เมื่อเวลาครบกำหนดเครื่องจะหยุดทำงานอัตโนมัติ และปิดสวิตช์ไปตำแหน่งแมนวล กดปุ่มฉุกเฉิน เพื่อปิดการทำงานทั้งระบบ เปิดวาล์วน้ำระบายน้ำออกจากถังขอดเกล็ดปลา เปิดฝาถังเครื่องดึงคันโยก และปลดล็อกถังขอดเกล็ดปลา นำปลาออกจากถังเพื่อนำเข้าสู่กระบวนการแปรรูปในขั้นต่อไป

เครื่องขอดเกล็ดปลาแป๊ะกังนี้เหมาะสำหรับกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ราคาประมาณ 150,000 บาท รับประกันตัวเครื่อง 1 ปี พร้อมบำรุงรักษาฟรี และในอนาคตสามารถขยายผลเพื่อขอดเกล็ดปลาเกล็ดแข็ง เช่น ปลากะพง ปลาช่อน ปลานิลและปลาตะเพียนได้ด้วย สนใจติดต่อสอบถาม โทร. 08 1701 6136