เห็ดเยื่อไผ่ หรือชื่อเรียกอย่างเป็นทางการว่า “เห็ดร่างแห” ปัจจุบันเกษตรกรไทยสามารถเพาะทำเองได้แล้ว เป็นเห็ดร่างแหพันธุ์ไทยแท้ ที่มูลค่าทางอาหารดีกว่าเห็ดนำเข้าจากจีน ทั้งนี้เป็นผลงานที่เริ่มมาจาก สำนักวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพ กรมวิชาการเกษตร ที่ได้ลงมือสำรวจ รวบรวม จำแนกสายพันธุ์ คัดเลือกเห็ดร่างแห มาตั้งแต่ปี 2555 พบว่าในธรรมชาติบ้านเรามีเห็ดร่างแหอยู่ 5 ชนิด เห็ดร่างแหกระโปรงยาว สีเหลือง สีส้ม สีชมพู สีขาว และเห็ดร่างแหกระโปรงสั้น สีขาว แต่เห็ดร่างแหที่บริโภคได้มีเพียงเห็ดร่างแหสีขาวเท่านั้น

ในปี 2559 น.ส.นพวรรณ นิลสุวรรณ นักวิชาการชำนาญ ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรสงขลา ได้นำ เห็ดร่างแหกระโปรงสั้นสีขาว มาทำการศึกษาวิจัยต่อ เพื่อถ่ายทอดเทคโนโลยีไปสู่เกษตรกร

“เราเน้นศึกษาเห็ดร่างแหของไทย เพราะเห็ดร่างแหพันธุ์ของจีนนำมาเพาะเลี้ยงในบ้านเรา การเจริญเติบโตจะช้ามาก ต้องใช้เวลานานถึง 40-55 วัน กว่าจะได้ผลผลิต แถมเวลาให้ดอกก็แค่ดอกเดียว ไม่เหมือนเห็ดร่างแหพันธุ์ของไทย เจริญเติบโตได้เร็วกว่า ใช้เวลาแค่ 30-35 วันเท่านั้นเอง และการออกดอกแต่ละครั้ง ออกมาเป็นกระจุก 5-10 ดอก” น.ส.นพวรรณ ยังเผยถึงเรื่องโภชนาการของเห็ดร่างแหพันธุ์ไทยด้วยว่า มีคุณค่าทางอาหารมากกว่าเห็ดร่างแหของจีนด้วย เนื่องจากเห็ดของจีนนั้นส่วนใหญ่จะถูกนำไปใช้เป็นวัตถุดิบผลิตเวชสำอาง

ส่วนของบ้านเราเหมาะที่จะนำมาบริโภคมากกว่า เพราะทั้งแคลเซียม แมกนีเซียม ที่ช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจ มีวิตามินซี สารต้านอนุมูลอิสระสูง และยังมีพรีไบโอติก โพไปโอติก ที่ช่วยลดความเสี่ยงของโรคมะเร็งในลำไส้

ที่สำคัญเห็ดร่างแหของบ้านเราต้มไปแล้วไม่เปื่อยยุ่ย และไม่มีกลิ่นฉุนรุนแรงเหมือนของจีน แต่ที่เรากินแล้วไม่รู้สึกว่ามีกลิ่นเพราะมีการนำไปผ่านกระบวนการฟอกกลิ่นด้วยสารปรอท แคดเมียม ซึ่งเป็นสารก่อมะเร็ง สรุปแล้วเห็ดเยื่อไผ่พันธุ์ไทยแท้ดีกว่า ปลอดภัยกว่า เหมาะสำหรับบริโภคนั่นเอง

ส่วนวิธีการเพาะนั้น น.ส.นพวรรณ บอกว่าขั้นตอนคล้ายกับการเพาะเห็ดฟาง เพียงแต่จะต่างกันในเรื่องวัสดุที่นำมาใช้เพาะ เห็ดฟางให้ฟางเป็นหลัก แต่เห็ดร่างแห หรือเห็ดเยื่อไผ่ต้องใช้ใบไผ่ แกลบดิบ ขุยมะพร้าว และดินปลูกต้นไม้ สามารถเพาะได้ทั้งในตะกร้าพลาสติก สำหรับไว้กินในครัวเรือน แต่ถ้าจะทำเพื่อค้าขายจะทำเป็นแปลงปลูกทั้งในแบบปลูกกับพื้น หรือทำเป็นคอนโดฯ 3 ชั้น ถ้าทำเป็นแปลงปลูกกับพื้นชั้นเดียว ควรทำกระบะปลูกที่มีความกว้าง 60 ซม. ยาว 200 ซม. สูง 30 ซม. ปลูกแบบคอนโดฯ 3 ชั้น แต่ละชั้นกระบะควรมีขนาดกว้าง 50 ซม. ยาว 100 ซม. สูง 30 ซม. แต่ถ้าปลูกในตะกร้าพลาสติก ควรมีตะกร้าที่มีความกว้าง 45 ซม. ยาว 60 ซม. สูง 3 ซม.

เตรียมกระบะปลูก หรือตะกร้าได้แล้ว ให้นำดินปลูกต้นไม้มาโรยลงไปให้หนา 3 ซม. ตามด้วยวัสดุที่มีส่วนผสมของใบไผ่ แกลบดิบ ขุยมะพร้าว ในอัตรา 2 : 1 : 2 คลุกเคล้าให้เข้ากัน โรยทับหน้าดินปลูกชั้นล่างสุด ให้หนา 5 ซม. จากนั้นนำเชื้อก้อนเห็ดที่มีเส้นใยเห็ดร่างแหเจริญเต็มถุงแล้วใส่ลงไปในภาชนะปลูก ถ้าเป็นแปลงปลูกกับพื้นให้ใส่เชื้อเห็ดลงไป 10 ก้อน...ปลูกแบบคอนโด 3 ชั้น ให้ใส่ชั้นละ 4 ก้อนต่อชั้น ปลูกในตะกร้าพลาสติกใส่ลงไป 2 ก้อน ตามด้วยส่วนผสมของใบไผ่ แกลบดิบ ขุยมะพร้าว ลงไปอีกชั้นให้หนา 3 ซม. แล้วกลบหน้าด้วยดินปลูกหนา 2 ซม. รดน้ำพอชุ่ม แล้วคลุมพลาสติกดำ เพื่อบ่มเส้นใยเป็นเวลา 15 วัน...เมื่อครบกำหนด นำพลาสติกดำออก ทำการรดน้ำเช้า-เย็น รอจนกระทั่งดอกเห็ดบาน

ไม่ว่าจะปลูกแบบคอนโดฯ หรือปลูกกับพื้น จะเก็บเห็ดได้ประมาณ 3 รุ่น ได้ผลผลิตรุ่นละ 3-5 กก. ส่วนปลูกไว้ในตะกร้าจะเก็บได้แค่ครั้งเดียว ประมาณ 300-500 กรัม ปัจจุบันราคาซื้อขายเห็ดเยื่อไผ่สด อยู่ที่ กก.ละ 500 บาท เกษตรกรที่สนใจเพาะเห็ดเยื่อไผ่ สามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรสงขลา 0 74586725 ต่อ 500, 501