สินค้า GI อัตลักษณ์ท้องถิ่นไทย คือสินค้าที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวของแต่ละพื้นที่ในประเทศไทย ซึ่งไม่สามารถลอกเลียนแบบได้จากที่อื่น สินค้าเหล่านี้มีคุณภาพหรือชื่อเสียงที่เกิดจากลักษณะภูมิศาสตร์และภูมิปัญญาท้องถิ่น เช่น ดิน น้ำ อากาศ หรือวิธีการผลิตที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน การคุ้มครองสินค้าประเภทนี้อยู่ภายใต้สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือที่เรียกว่า GI (Geographical Indication) ซึ่งเป็นสิทธิ์ในทรัพย์สินทางปัญญาที่รับรองว่าผลิตภัณฑ์นั้นมีความเกี่ยวข้องกับแหล่งกำเนิดของมันโดยตรง

ในประเทศไทย สินค้า GI สามารถจดทะเบียนได้ทั้งหมด 3 ประเภท ได้แก่ สินค้าเกษตรกรรม เช่น ข้าว กาแฟ ผลไม้ หรือเนื้อสัตว์, สินค้าหัตถกรรม เช่น ผ้า และงานหัตถกรรมพื้นบ้าน และ สินค้าอุตสาหกรรม เช่น ไวน์ สุรา หรืออาหารแปรรูปต่าง ๆ ซึ่งล้วนสะท้อนถึงภูมิปัญญาและวัฒนธรรมของท้องถิ่นนั้น ๆ

สำหรับสินค้าเกษตรกรรม GI จะต้องมีลักษณะสำคัญ 5 ประการ คือ

1. ความสัมพันธ์กับพื้นที่ผลิต หมายถึงคุณภาพของสินค้าต้องเชื่อมโยงกับปัจจัยทางภูมิศาสตร์ เช่น ดิน น้ำ หรือภูมิอากาศ รวมถึงภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เป็นเอกลักษณ์

2. พื้นที่ผลิตเฉพาะเจาะจง ต้องระบุขอบเขตพื้นที่ที่ชัดเจนว่าสินค้าถูกผลิตในบริเวณใด

3. คุณภาพหรือชื่อเสียงเฉพาะถิ่น สินค้าต้องมีชื่อเสียงและเป็นที่รู้จักในฐานะตัวแทนของพื้นที่นั้น

4. การควบคุมคุณภาพ ต้องมีระบบตรวจสอบและกระบวนการผลิตที่ได้มาตรฐาน เพื่อคงคุณภาพสินค้าให้สม่ำเสมอ

5. ความต่อเนื่องและยั่งยืน ต้องสามารถผลิตได้ต่อเนื่องโดยไม่ทำลายสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ

ดังนั้น สินค้า GI ไม่เพียงแต่เป็นเครื่องหมายแห่งคุณภาพและแหล่งกำเนิดที่น่าเชื่อถือเท่านั้น แต่ยังเป็นเครื่องมือสำคัญในการสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจให้แก่ชุมชนท้องถิ่น ช่วยอนุรักษ์ภูมิปัญญาไทย และส่งเสริมให้สินค้าไทยมีศักยภาพในระดับสากลอีกด้วย